#: locale=en
## Action
### PDF
PopupPDFBehaviour_F44DCAFF_A436_63F1_41C6_81998B7D008B.url = files/PCL%20-%205524_en.pdf
PopupPDFBehaviour_EA9C2882_A431_AE13_41D4_9082C1B3E87E.url = files/PCL%20-%205530_en.pdf
PopupPDFBehaviour_EAAE2EBA_A437_A273_41DB_A929A1C8C87E.url = files/PCL%20-%20126_compressed_en.pdf
PopupPDFBehaviour_F7415EA8_A436_A21F_41DA_3F9EB1084FB2.url = files/PCL%20-%20227_compressed_en.pdf
### URL
PopupWebFrameBehaviour_9FB41AC9_A413_A211_41D7_18CF2E468DC8.url = //www.youtube.com/embed/t74ge-oJnrg?si=VwtPEwrvqIGeng34
## Media
### 360 Video
### Title
panorama_B1AC105E_A411_FE33_41D3_A97519E6DFDC.label = CORR
video_8361824D_F083_7A40_41EB_571992CB06E2.label = Intro_HD
panorama_B4710F6F_A412_6212_41CC_1CEF1BC40339.label = KITCHEN
panorama_CB24ED97_EBDB_CFD7_41BB_8ABB9F8F0981.label = SLEEP
video_B80A1B02_C907_D2C4_41AA_A326A9ABF8B5.label = STAIR0000
media_596864FA_C91F_5745_41E1_0DC00A23A3FD.label = TopVIEW
panorama_B9FD97E1_A471_A211_4168_B65BD1C4C35C.label = UPPER
video_88C2AEE7_F080_8A40_41E2_E8AD6731A5DF.label = faros_HD
### Video
videores_4CEA5EC4_F080_8A40_41E9_AD2A5C8440D5.url = media/media_596864FA_C91F_5745_41E1_0DC00A23A3FD_en.m3u8
videores_4CEA6EC4_F080_8A40_41D6_8F84BA0D9F80.url = media/media_596864FA_C91F_5745_41E1_0DC00A23A3FD_en.mp4
videores_4CEA6EC4_F080_8A40_41D6_8F84BA0D9F80.posterURL = media/media_596864FA_C91F_5745_41E1_0DC00A23A3FD_poster_en.jpg
videores_4CEA5EC4_F080_8A40_41E9_AD2A5C8440D5.posterURL = media/media_596864FA_C91F_5745_41E1_0DC00A23A3FD_poster_en.jpg
videolevel_4C987DDE_F080_8E43_41EB_18513B2AAFF8.url = media/video_8361824D_F083_7A40_41EB_571992CB06E2_en.m3u8
videolevel_4C980DDE_F080_8E43_41DD_2A64007256B8.url = media/video_8361824D_F083_7A40_41EB_571992CB06E2_en.mp4
videolevel_4C987DDE_F080_8E43_41EB_18513B2AAFF8.posterURL = media/video_8361824D_F083_7A40_41EB_571992CB06E2_poster_en.jpg
videolevel_4C980DDE_F080_8E43_41DD_2A64007256B8.posterURL = media/video_8361824D_F083_7A40_41EB_571992CB06E2_poster_en.jpg
videolevel_4CE61E0D_F080_8DC0_41C1_AE67291687DB.url = media/video_88C2AEE7_F080_8A40_41E2_E8AD6731A5DF_en.m3u8
videolevel_4CE62E0E_F080_8DC0_41E7_A07AB7D886AA.url = media/video_88C2AEE7_F080_8A40_41E2_E8AD6731A5DF_en.mp4
videolevel_4CE62E0E_F080_8DC0_41E7_A07AB7D886AA.posterURL = media/video_88C2AEE7_F080_8A40_41E2_E8AD6731A5DF_poster_en.jpg
videolevel_4CE61E0D_F080_8DC0_41C1_AE67291687DB.posterURL = media/video_88C2AEE7_F080_8A40_41E2_E8AD6731A5DF_poster_en.jpg
videolevel_4CE9CEF6_F080_8A43_41C7_863AB962FD39.url = media/video_B80A1B02_C907_D2C4_41AA_A326A9ABF8B5_en.m3u8
videolevel_4CE9DEF6_F080_8A40_41E5_BD47DECACA19.url = media/video_B80A1B02_C907_D2C4_41AA_A326A9ABF8B5_en.mp4
videolevel_4CE9CEF6_F080_8A43_41C7_863AB962FD39.posterURL = media/video_B80A1B02_C907_D2C4_41AA_A326A9ABF8B5_poster_en.jpg
videolevel_4CE9DEF6_F080_8A40_41E5_BD47DECACA19.posterURL = media/video_B80A1B02_C907_D2C4_41AA_A326A9ABF8B5_poster_en.jpg
### Video Subtitles
## Skin
### Button
Button_B8AD0CB4_E62C_01D9_41C7_2DA7B12C57E8.label = Μπείτε στο εσωτερικό του φάρου
### Image
Image_9037EDC7_E62C_1881_41E8_16B93EB28165.url = skin/Image_9037EDC7_E62C_1881_41E8_16B93EB28165_en.jpg
Image_904C7DC1_E62C_1881_41E9_A4904008C00D.url = skin/Image_904C7DC1_E62C_1881_41E9_A4904008C00D_en.jpg
Image_AABF7907_8027_7C6F_41B2_113B19EED4DB.url = skin/Image_AABF7907_8027_7C6F_41B2_113B19EED4DB_en.jpg
Image_AE10A7C7_806B_13E0_41C8_076A6D40B2ED.url = skin/Image_AE10A7C7_806B_13E0_41C8_076A6D40B2ED_en.jpg
Image_B414323A_803B_6CA1_41D8_400B140D3E75.url = skin/Image_B414323A_803B_6CA1_41D8_400B140D3E75_en.jpg
Image_B4BE2D68_8059_14A1_41C1_7D077536C2C0.url = skin/Image_B4BE2D68_8059_14A1_41C1_7D077536C2C0_en.jpg
Image_B6DADC3C_803B_74A1_41D9_99176AE934D2.url = skin/Image_B6DADC3C_803B_74A1_41D9_99176AE934D2_en.jpg
Image_B7B4B177_8059_6CAF_41D6_2A08AB3DBFD1.url = skin/Image_B7B4B177_8059_6CAF_41D6_2A08AB3DBFD1_en.jpg
Image_B8F1FDDF_AEBF_4E5F_4181_D3C43586A9D7.url = skin/Image_B8F1FDDF_AEBF_4E5F_4181_D3C43586A9D7_en.jpg
Image_B8F7DDD3_AEBF_4EA7_41E0_D21555D40481.url = skin/Image_B8F7DDD3_AEBF_4EA7_41E0_D21555D40481_en.jpg
Image_BC7BA271_80DB_2CA0_41D3_AAF3008E378F.url = skin/Image_BC7BA271_80DB_2CA0_41D3_AAF3008E378F_en.jpg
Image_BCDF8506_80FB_3460_41D9_6D0F2D0A1671.url = skin/Image_BCDF8506_80FB_3460_41D9_6D0F2D0A1671_en.jpg
Image_BF5245C6_80F9_17E0_41D0_69A6DCDBBFC8.url = skin/Image_BF5245C6_80F9_17E0_41D0_69A6DCDBBFC8_en.jpg
Image_C4D298E5_8029_3DA3_41D1_122964897C28.url = skin/Image_C4D298E5_8029_3DA3_41D1_122964897C28_en.jpg
Image_C566B4FA_8029_75A0_41DE_DD16D6D674C7.url = skin/Image_C566B4FA_8029_75A0_41DE_DD16D6D674C7_en.png
Image_C79D66B5_8029_F5A3_41D9_359BE6C97DC4.url = skin/Image_C79D66B5_8029_F5A3_41D9_359BE6C97DC4_en.jpg
Image_CB016012_EBAC_54A9_41A9_E5CFA2A21867.url = skin/Image_CB016012_EBAC_54A9_41A9_E5CFA2A21867_en.jpg
Image_CB27EDF8_EBDB_CF5A_41E8_F6FFAF01B3E0.url = skin/Image_CB27EDF8_EBDB_CF5A_41E8_F6FFAF01B3E0_en.jpg
Image_CB2EADF5_EBDB_CF6B_41E5_87CB550E80CC.url = skin/Image_CB2EADF5_EBDB_CF6B_41E5_87CB550E80CC_en.jpg
Image_CB78C002_EBAC_54A9_41E4_84333A69F65D.url = skin/Image_CB78C002_EBAC_54A9_41E4_84333A69F65D_en.jpg
Image_CBAFC4C7_EBA4_5DB6_41B2_35B062D414B0.url = skin/Image_CBAFC4C7_EBA4_5DB6_41B2_35B062D414B0_en.jpg
Image_CBB954D4_EBA4_5DA9_41EA_1853D55E2AFF.url = skin/Image_CBB954D4_EBA4_5DA9_41EA_1853D55E2AFF_en.jpg
Image_CD5CD648_8059_28EB_41DA_F2C89A7DCE14.url = skin/Image_CD5CD648_8059_28EB_41DA_F2C89A7DCE14_en.png
Image_CD626EF7_8059_39A5_41CB_591ACD4E5927.url = skin/Image_CD626EF7_8059_39A5_41CB_591ACD4E5927_en.jpg
Image_CEAE87AB_8059_37AE_4196_B516A0416ECB.url = skin/Image_CEAE87AB_8059_37AE_4196_B516A0416ECB_en.png
Image_DDD848B7_83EF_79A5_41D8_10BEDF0C8A4D.url = skin/Image_DDD848B7_83EF_79A5_41D8_10BEDF0C8A4D_en.jpg
Image_DED26F88_C907_71C4_41E1_8DB6D78399A1.url = skin/Image_DED26F88_C907_71C4_41E1_8DB6D78399A1_en.jpg
Image_DED40F8B_C907_71C4_41B8_C631A5F846AF.url = skin/Image_DED40F8B_C907_71C4_41B8_C631A5F846AF_en.jpg
Image_DF6A5791_C901_31C4_41E8_241364922AC2.url = skin/Image_DF6A5791_C901_31C4_41E8_241364922AC2_en.jpg
Image_DF6E6794_C901_31CD_41E6_2F5E997D9E5D.url = skin/Image_DF6E6794_C901_31CD_41E6_2F5E997D9E5D_en.jpg
Image_DF7B9178_83EF_28AB_41D7_524075393F15.url = skin/Image_DF7B9178_83EF_28AB_41D7_524075393F15_en.png
Image_E28C76C2_C901_7344_41D4_8ECFD5C4A726.url = skin/Image_E28C76C2_C901_7344_41D4_8ECFD5C4A726_en.jpg
Image_FC880993_EB65_F7AF_41D7_DF03F67B6028.url = skin/Image_FC880993_EB65_F7AF_41D7_DF03F67B6028_en.png
### Multiline Text
HTMLText_DF6B9793_C901_31C4_41D5_9F21BEEC8EF6.html =
HTMLText_B540C90B_8027_7C67_41C8_7E16BA863E53.html =
HTMLText_CEAD57AE_8059_37A7_41D7_B36FCEC79F3C.html =
HTMLText_DF45D17D_83EF_28A5_41CD_11D637FA6FDD.html =
HTMLText_B6DB4C40_803B_74E1_41DA_82442C0B9E95.html = Ζεύγος μπρούντζινες μπότες
Η καμπάνα του Υποβρυχίου U-20, το οποίο τορπίλισε και βύθισε το R.M.S. Lusitania
Η καμπάνα του Υποβρυχίου U-73
Θήκη οργάνων σχεδίασης-ναυτιλίας
Ιθυντηρία μαγνητική πυξίδα υγρού
Καμπάνα βρετανικού πυρηνικού υποβρυχίου HMS Splendid.
Κράνος σκάφανδρου Ρωσικού τύπου, με τρεις βίδες
Μαγνητική πυξίδα κατασκευής Dent
Οκτάντας των αρχών του 19ου αιώνα
Τι είναι ένας φάρος και ποια η σημασία του
Τι είναι ένας φάρος και ποια η σημασία του
Περιγραφή Αντικειμένου: Επιτραπέζια υδρόγειος σφαίρα κατασκευής των J. & W. Cary, No. 181 Strand, London.
Χρονολόγηση: Aρχές 19ου αιώνα
Υλικό: Χαρτόνι
Διαστάσεις: Διάμετρος 30,5 εκ
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργική
Παρότι η υδρόγειος σφαίρα και η αποτύπωση των θαλασσών και των ηπείρων πάνω σε αυτήν αποτελούν σήμερα κοινοτοπίες, μια ματιά στην ιστορία του οργάνου αποδεικνύει ότι θεωρούνταν παραδοσιακά σπάνιο και φορέας νέας και σημαντικής γνώσης. Από την αρχαιότητα και τουλάχιστον μέχρι την ύστερη Αναγέννηση η παρατήρηση και η απόδοση των των ουράνιων σωμάτων, συμπεριλαμβανομένης φυσικά της Γης, αποτελούσε μέγιστο διακύβευμα, ενώ η κατοχή υδρογείου σφαίρας απόδειξη πλούτου, δύναμης και λογιοσύνης. Η αστρονομία, η γεωγραφία και η χαρτογραφία κατατάσσονταν μεταξύ των ύψιστων επιστημών. Αρκεί να θυμηθούμε τον διάσημο πίνακα Ο Σωτήρας του Κόσμου (Salvator Mundi) του Λεοντάρντο ντα Βίντσι, όπου ο Χριστός κρατά στα χέρια του την υδρόγειο, ή τις πάμπολλες ιδίου τύπου απεικονίσεις της Βασίλισσας της Αγγλίας, και φυσικά τις ένθετες παραστάσεις σε χάρτες της πρώιμης νεοτερικότητας και της αποικιοκρατίας (βλ. έκθεμα χάρτη). Η σημαντικότητα του οργάνου δε πιστοποιείται και από το γεγονός ότι αποτελούσε δώρο ευγενών προς βασιλείς κ.ο.κ.
Κατά τα τέλη του 18ου αιώνα και σε όλη τη διάρκεια του 19ου, οι υδρόγειες σφαίρες αρχίζουν να μαζικοποιούνται, τηρουμένων πάντα των αναλογιών, και να κυκλοφορούν ευρέως. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των Τζων και Ουλίαμ Κάρυ (John & William Cary) του Λονδίνου, σφαίρες των οποίων, ακόμα και σε έκδοση τσέπης, έφτασαν μέχρι την Ινδία και άλλες περιοχές του κόσμου. Η ανακάλυψη νέων περιοχών, η καλύτερη χάραξη ήδη γνωστών, αλλά και λεπτομερής αποτύπωση της ουράνιας σφαίρας, απαραίτητο εργαλείο για τη ναυτιλία, έκαναν τις σφαίρες δημοφιλείς.
Εδώ παρουσιάζεται μία σφαίρα του 19ου αιώνα εξαιρετικής φιλοτεχνίας, από τα το εργαστήριο των Τζων και Ουλίαμ Κάρεϋ. Ο όγκος των πληροφοριών που παρέχει και η ακρίβεια χάραξης συνεχίζουν να εντυπωσιάζουν, μεταφέροντας την σύγχρονη/τον σύγχρονο χρήστη στην εποχή των ανακαλύψεων!
Περιγραφή Αντικειμένου: Ζευγάρι μπότες κατάδυσηςα
Χρονολόγηση: αρχές 20ός αιώνας
Υλικό: Ορείχαλκος, δέρμα, μολύβι
Διαστάσεις: 34x4x24 εκ.
Χαρακτηριστικά: Το μεγάλο βάρος τους βοηθά το δύτη να παραμένει όρθιος στο βυθό
Οι βαριές μπρούντζινες μπότες αποτελούν μέρος του σκάφανδρου των δυτών. Σκάφανδρο είναι η στεγανού τύπου υποβρύχια στολή που βοηθά τον δύτη να μείνει στο υδάτινο περιβάλλον, για μακρό χρόνο, εξαρτώμενος από ομφάλιο λώρο, μέσω του οποίου γίνεται η παροχή αέρα και σε πολλές περιπτώσεις η επικοινωνία με την επιφάνεια. Χρησιμοποιείται κυρίως στις επαγγελματικές καταδύσεις, αν και ελαφρύτερες παραλλαγές του εισάγονται κατά καιρούς στις καταδύσεις αναψυχής. Ο δύτης στην κατάδυση με το σκάφανδρο δεν κολυμπάει αλλά περπατάει. Για το λόγο αυτό πρέπει να φορά πολύ βαριές μπότες ώστε να στέκεται όρθιος στο βυθό.
Ιστορικά τα πρώτα στεγανά σκάφανδρα αναπτύχθηκαν κατά την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης στην Αγγλία, από την εταιρεία που ίδρυσε εκεί ο Αουγκούστους Σιέμπε. Το 1837 αναπτύχθηκε στην παραγωγή το πρώτο μεταλλικό κράνος, που συνδεόταν με στεγανή ελαστική στολή, με παροχή αέρα από αντλία στην επιφάνεια. Το σύνολο κράνος, στολή και μπότες με μολύβδινα ελάσματα έγινε το πρωτότυπο και στερεότυπο ταυτόχρονα της ένδυσης των δυτών, ιδίως των ασχολουμένων με την σπογγαλιεία.
Περιγραφή Αντικειμένου: Η καμπάνα του Υποβρυχίου U-20, το οποίο τορπίλισε και βύθισε το υπερωκεάνιο Λουζιτάνια
Χρονολόγηση: 1912
Υλικό: Μπρούντζος
Διαστάσεις: 22x22x28 εκ.
Χαρακτηριστικά: Διαθέτει ανάγλυφα αναγραμμένο το χαρακτηριστικό όνομα του υποβρυχίου, U-20
Το U-20 ήταν ένα γερμανικό υποβρύχιο που ναυπηγήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1912 και εντάχθηκε στο Αυτοκρατορικό Γερμανικό Ναυτικό στις 5 Αυγούστου 1913. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου συμμετείχε στον Γερμανικό αποκλεισμό των Βρετανικών Νησιών με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Walter Schwieger. Στις 7 Μαΐου 1915, 11 ναυτικά μίλια νότια της Ιρλανδίας και εντός της ζώνης αποκλεισμού, το U-20 τορπίλισε το επιταγμένο από τους Βρετανούς υπερωκεάνιο Lusitania, που προσέγγιζε την Ευρώπη προερχόμενο από ην Νέα Υόρκη. Το πλοίο βυθίστηκε μέσα σε 18 λεπτά παρασέρνοντας στον υγρό τάφο1.198 άτομα
Η βύθιση προκάλεσε ένα κύμα οργής στις ΗΠΑ, δεδομένου ότι 128 από τα θύματα ήταν Αμερικανοί υπήκοοι, ενώ και οι Βρετανοί επέμεναν ότι το Lusitania δεν μετέφερε πολεμικό υλικό. Να σημειωθεί βέβαια ότι το 1982 το Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών παραδέχτηκε ότι μεγάλη ποσότητα εκρηκτικών βρίσκεται στο ναυάγιο του πλοίου και το καθιστά επικίνδυνο για τους δύτες που επιχειρούν να το επισκεφθούν.
Οι τότε διαμαρτυρίες είχαν ως αποτέλεσμα την ρητή διαβεβαίωση εκ μέρους του Κάιζερ ότι έδωσε εντολές στο εξής όλα τα επιβατικά πλοία να μη προσβάλλονται. Όμως στις 4 Σεπτεμβρίου 1915 ο Υποπλοίαρχος Schwieger παραβίασε τις εντολές και βύθισε ακόμα ένα επιβατικό πλοίο, το Hesperian, 85 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά από την Ιρλανδία. Εξαιτίας αυτού, μόλις το U-20 επέστρεψε στη Βάση του ο Κυβερνήτης συνελήφθη και φυλακίστηκε. 2 χρόνια μετά ο Schwieger απεβίωσε και μετά θάνατον απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες, παρασημοφορούμενος για τη βύθιση πλοίων συνολικά 190.000 τόνων. Όσο για το U-20, το τέλος του ήταν εξίσου άδοξο. Στις 4 Νοεμβρίου 1916 το U-20 προσάραξε σε Δανική ακτή και εγκαταλείφθηκε από το πλήρωμά του αφού πρώτα με χρήση εκρηκτικών το κατέστησαν άχρηστο επιχειρησιακά.
Περιγραφή Αντικειμένου: Η καμπάνα του Υποβρυχίου U-73 το οποίο πόντισε το ναρκοπέδιο στο οποίο βυθίστηκαν το νοσοκομειακό πλοίο HMHS Britannic και το οπλιταγωγό FS Burdigala.
Χρονολόγηση: 1915
Υλικό: Μπρούντζο
Διαστάσεις: 25x25x28 εκ
Χαρακτηριστικά: Διαθέτει ανάγλυφα αναγραμμένο το χαρακτηριστικό όνομα του υποβρυχίου, U-73
To U-73 ήταν γερμανικό υποβρύχιο που ναυπηγήθηκε στο Γκντάνσκ (Danzig) το Νοέμβριο 1915. Ήταν ένα από τα 329 υποβρύχια που εντάχθηκαν στο Αυτοκρατορικό Γερμανικό Ναυτικό στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Συμμετείχε στον πόλεμο στο πλαίσιο της Πρώτης Μάχης του Ατλαντικού. Κυβερνήτης του ήταν ο Υποπλοίαρχος Γκούσταβ Σίες (Gustav Sieß). Μέχρι το Φεβρουάριο του 1916 παρέμεινε στο Κίελο για δοκιμές και εκπαίδευση πληρώματος. Στη συνέχεια απέπλευσε για τη Βόρεια Θάλασσα και εντάχθηκε στον 1ο Στολίσκο. Η πρώτη του επιχειρησιακή αποστολή ξεκίνησε την 1η Απριλίου 1916, όταν απέπλευσε από τον όρμο της Ελιγολάνδης με προορισμό τη Μεσόγειο μέσω της Βόρειας Θάλασσας. Κατά τον πλού, επιτέθηκε σε ένα ατμόπλοιο στον Ατλαντικό και πόντισε νάρκες στα ανοιχτά της Λισαβόνας και της Μάλτας. Στις 27 Απριλίου 1916 πόντησε ένα ναρκοπέδιο με 22 νάρκες έξω από το Μεγάλο Λιμάνι της Βαλέτας στο οποίο βυθίστηκαν τέσσερα πλοία: το θωρηκτό HMS Russell. το Nαρκοθηρευτικό HMS Nasturtium. To HMT Crownsin, βυθίστηκε στις 4 Μαΐου 1916 με την απώλεια 11 ανδρών όπως και το γιοτ HMY Aegusa. Φτάνοντας στο Κότορ στις αρχές Μαΐου, το U-73 εντάχθηκε στο Στόλο Πόλα – Κότορ.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ιθυντηρία μαγνητική πυξίδα υγρού
Χρονολόγηση: 19ος αιώνας
Υλικό: Ξύλο, μπρούντζος
Διαστάσεις: Ύψος 32 εκ.
Χαρακτηριστικά: Ιθυντηρία μαγνητική πυξίδα αναρτημένη με σύστημα Cardan σε μπρούτζινη πυξιδοθήκη. Δεξιά της έχει λάμπα πετρελαίου ή οινοπνεύματος με φυτίλι για φωτισμό του ανεμολογίου τη νύχτα. Το ανεμολόγιο, υψηλής ορατότητας τύπου Τσετουίντ (Chetwynd) επιπλέει σε οινόπνευμα.
Η ετυμολογία της πυξίδας προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη πυξίς - ίδος, που σημαίνει ξύλινο κουτί. Στην ναυτική κοινή καθομιλουμένη λέγεται και μπούσουλας, από την ιταλική λέξη bussola και σπανιώτερα κουμπάσο, από την αγγλική λέξη compass. Είναι όργανο με το οποίο επιτυγχάνεται ο προσανατολισμός του χρήστη. Η πυξίδα στη ναυσιπλοΐα αποτελεί το σημαντικότερο "ναυτιλιακό βοήθημα" με το οποίο χαράσσονται και τηρούνται τόσο οι πορείες των πλοίων όσο και οι διοπτεύσεις.
Επειδή το όργανο αυτό αναπτύχθηκε εξ ανάγκης στη ναυτιλία αλλά και εκ της σημαντικότητάς του σ΄ αυτή ονομάζεται συνηθέστερα ναυτική πυξίδα.
Η ναυτική πυξίδα σήμερα διακρίνεται στην μαγνητική πυξίδα (magnetic compass) που βασίζεται στη λειτουργία της μαγνητικής βελόνας και είναι η πλέον διαδεδομένη, στην γυροσκοπική πυξίδα (gyrocompass) που βασίζεται στην ταχεία περιστροφή ενός ελεύθερου γυροσκοπίου με μηδενικό σχεδόν σφάλμα. Υπάρχουν και γυρομαγνητικές πυξίδες που συνδυάζουν την μαγνητική με τη γυροσκοπική πυξίδα, αλλά είναι πολύ σπάνιες και με περιορισμένη εξειδικευμένη χρήση.
Οι πυξίδες στα πλοία χρησιμοποιούνται για διάφορους σκοπούς. Κύριος σκοπός τους είναι να δείχνουν την πορεία του πλοίου στον πηδαλιούχο και τον αξιωματικό ναυτιλίας. Αυτές οι πυξίδες λέγονται ιθυντήριες και βρίσκονται σε σημείο που ο πηδαλιούχος βλέπει καθαρά τις ενδείξεις τους. Άλλη σημαντική χρήση τους είναι η δυνατότητα που δίνουν στον Αξιωματικό ναυτιλίας να μετρά με ακρίβεια την αληθή διόπτευση καταφανών σημείων ξηράς και άλλων πλοίων σε σχέση με το Βορρά. Οι πυξίδες αυτές λέγονται διοπτηρίες πυξίδες και βρίσκονται συνήθως στα «φτερά της ανοικτής γέφυρας Δεξιά και Αριστερά, επιτρέποντας στον ναυτίλο να «πάρει αληθή διόπτευση» σημείων ξηράς ή άλλα πλοία δηλαδή να μετρήσει τη γωνία από το Μαγνητικό Βορρά των αντικειμένων. Η «αληθής διόπτευση» έχει ιδιαίτερη αξία γιατι χαράσσεται στο χάρτη ορθότερα από τη «σχετική διόπτευση που μετρά τη γωνία που σχηματίζει το παρατηρούμενο αντικείμενο με την πορεία του πλοίου του παρατηρητή και μεταβάλλεται καθώς το πλοίο του παρατηρητή στρίβει. Τέλος, υπάρχουν και μικρότερες πυξίδες για χρήση σε λέμβους όπως και φορητές, οι οποίες δίνουν πολύ μικρή ακρίβεια.
Περιγραφή Αντικειμένου: Κράνος σκάφανδρου ρωσικού τύπου
Χρονολόγηση: αρχές 20ός αιώνας
Υλικό: Μπρούντζος
Διαστάσεις: 39x50x37 εκ.
Χαρακτηριστικά: Διαθέτει τρεις βίδες στήριξης στο σώμα της στολής του δύτη
Σκάφανδρο είναι η στεγανή υποβρύχια στολή που φορά ο δύτης προκειμένου να καταδυθεί και να περπατήσει και να εργαστεί στο βυθό για σημαντικό χρονικό διάστημα, εφοδιαζόμενος με αέρα που του παρέχεται μέσω σωλήνα από την επιφάνεια με μια χειροκίνητη αντλία αέρα που κινούσαν συνήθως δύο άνδρες γυρίζοντας μανιβέλες.
Κατά την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης στην Αγγλία, το 1837 ο Αουγκούστους Σίεμπε ίδρυσε εταιρεία κατασκευής σκαφάνδρων που διαδόθηκαν παντού. Η δυνατότητα που δόθηκε στους σπογγαλιείς να παραμένουν πολλή ώρα στο βυθό εκτόξευσε τη σπογγαλιεία διεθνώς, και ειδικά μεταξύ των Ελλήνων νησιωτών.
Αρχικά το κράνος συνδεόταν με την υπόλοιπη στολή με 12 βίδες οι οποίες εξασφάλιζαν τη στεγανότητα. Σύντομα όμως εμφανίστηκε ο ρωσικός τύπος κράνους με 3 μόνο βίδες, που εξασφάλιζε μεγαλύτερη πρακτικότητα. Η στεγανότητα επιτυγχανόταν με ένα στεγανό χάλκινο κράνος που διέθετε σωλήνα παροχής αέρα, και το οποίο στερεωνόταν με μεταλλική και λαστιχένια φλάντζα και τρια μπουλόνια με την υπόλοιπη στολή, καθιστώντας το σύνολο στεγανό.
Στην Ελλάδα το σκάφανδρο έφερε και παρουσίασε στο έκπληκτο κοινό του στη Σύμη το 1863 ο Φώτης Μαστορίδης. Με το σκάφανδρο γινόταν δυνατή η παραμονή του δύτη στο βυθό για μεγάλα χρονικά διαστήματα αλλά οι επιπτώσεις στην υγεία των δυτών ανάλογα με το βάθος και το χρόνο παραμονής εκεί, ανακαλύφθηκαν με οδυνηρό τρόπο, μέσα από πολλά ατυχήματα και δυστυχήματα. Η νόσος των δυτών όπως ονομάστηκε, έπληξε μεγάλους αριθμούς σπογγαλιέων.
Περιγραφή Αντικειμένου: Οκτάντας της εταιρίας Cameron, Dundeeτ
Χρονολόγηση: Tέλη 18ου αιώνα
Υλικό: Ξύλο, ελεφαντόδοντο, ορείχαλκος
Διαστάσεις: 30,5 εκ. ακτίνα πλάτης
Χαρακτηριστικά: Διαθέτει τρία μυτερά πόδια και στεφάνη μέτρησης γωνιών από ελεφαντόδοντο
Από την αρχαιότητα οι θαλασσοπόροι προσδιόριζαν τη θέση του πλοίου τους στην ανοικτή θάλασσα με τη μέτρηση των γωνιών που σχημάτιζαν τα ουράνια σώματα με τον ορίζοντα. Τα πρώτα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση αυτών των γωνιών ήταν οι αστρολάβοι. Στις περισσότερες περιπτώσεις με τον αστρολάβο, ήταν απαραίτητη η σκόπευση ταυτόχρονα και του αστέρα και του ορίζοντα, από το κατάστρωμα του πλοίου, οδηγώντας έτσι συχνά σε ανακριβείς υπολογισμούς. Η συσκευή που αντικατέστησε τους αστρολάβους ήταν ο οκτάντας, που εφευρέθηκε το 1731 από τον Βρετανό αστρονόμο και μαθηματικό Τζον Χάντλεϊ (1682 – 1744).
Ο οκτάντας αποτελείται από ένα σταθερό τόξο 45 μοιρών δηλαδή ένα όγδοο της περιφέρειας του κύκλου, το οποίο είναι βαθμονομημένο ανά δέκατο της μοίρας, από έναν περιστρεφόμενο βραχίονα και από ένα σύστημα κατόπτρων. Ο κινητός βραχίονας φέρει ένα από τα κάτοπτρα και μπορεί να περιστρέφεται ως προς το σταθερό βαθμονομημένο τόξο, δίνοντας ένα είδωλο του ουράνιου σώματος, η γωνία του οποίου μετράται όταν το είδωλο αυτό συμπέσει με τη γραμμή του ορίζοντα. Όταν μετράται η γωνία του ήλιου με τον ορίζοντα, δηλαδή το ύψος του, κατά τη «μεσημβρινή διάβαση» δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της τροχιάς του, η γωνία αυτή διορθωμένη με απλούς πίνακες ανάλογα με την εποχή του έτους, δίνει το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή. η οποία παρατηρείται απευθείας προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους. Αυτή η γωνία χρησιμεύει στον προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους.
Για την εύρεση του γεωγραφικού μήκους χρειάζεται ακριβής χρόνος και πολύπλοκοι υπολογισμοί με χρήση πινάκων.
Για προστασία των οφθαλμών του παρατηρητή από το ένονο φως του ήλιου, οι οκτάντες και οι εξάντες έχουν και μετακινούμενα φίλτρα για ελάττωση της λαμπρότητας του φωτός.
Περιγραφή Αντικειμένου: Οκτάντας της εταιρίας Neill, στο Μπέλφαστ
Χρονολόγηση: Αρχές 19ου αιώνα
Υλικό: Ξύλο, ελεφαντόδοντο, ορείχαλκος
Διαστάσεις: 25,5 εκ.
Χαρακτηριστικά: Διαθέτει 2 καθρέφτες, ορειχάλκινα πόδια καρφίτσας και ξύλινη λαβή.
Από την αρχαιότητα οι θαλασσοπόροι προσδιόριζαν τη θέση του πλοίου τους στην ανοικτή θάλασσα με τη μέτρηση των γωνιών που σχημάτιζαν τα ουράνια σώματα με τον ορίζοντα. Τα πρώτα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση αυτών των γωνιών ήταν οι αστρολάβοι. Στις περισσότερες περιπτώσεις με τον αστρολάβο, ήταν απαραίτητη η σκόπευση ταυτόχρονα και του αστέρα και του ορίζοντα, από το κατάστρωμα του πλοίου, οδηγώντας έτσι συχνά σε ανακριβείς υπολογισμούς. Η συσκευή που αντικατέστησε τους αστρολάβους ήταν ο οκτάντας, που εφευρέθηκε το 1731 από τον Βρετανό αστρονόμο και μαθηματικό Τζον Χάντλεϊ (1682 – 1744).
Ο οκτάντας αποτελείται από ένα σταθερό τόξο 45 μοιρών δηλαδή ένα όγδοο της περιφέρειας του κύκλου, το οποίο είναι βαθμονομημένο ανά δέκατο της μοίρας, από έναν περιστρεφόμενο βραχίονα και από ένα σύστημα κατόπτρων. Ο κινητός βραχίονας φέρει ένα από τα κάτοπτρα και μπορεί να περιστρέφεται ως προς το σταθερό βαθμονομημένο τόξο, δίνοντας ένα είδωλο του ουράνιου σώματος, η γωνία του οποίου μετράται όταν το είδωλο αυτό συμπέσει με τη γραμμή του ορίζοντα. Όταν μετράται η γωνία του ήλιου με τον ορίζοντα, δηλαδή το ύψος του, κατά τη «μεσημβρινή διάβαση» δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της τροχιάς του, η γωνία αυτή διορθωμένη με απλούς πίνακες ανάλογα με την εποχή του έτους, δίνει το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή. η οποία παρατηρείται απευθείας προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους. Αυτή η γωνία χρησιμεύει στον προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους.
Για την εύρεση του γεωγραφικού μήκους χρειάζεται ακριβής χρόνος και πολύπλοκοι υπολογισμοί με χρήση πινάκων.
Για προστασία των οφθαλμών του παρατηρητή από το ένονο φως του ήλιου, οι οκτάντες και οι εξάντες έχουν και μετακινούμενα φίλτρα για ελάττωση της λαμπρότητας του φωτός.
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 0328
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 0395
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 0441
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 0374
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 328
Προέλευση: “ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Συλλογή: "Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη"
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 328
Προέλευση: “ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Συλλογή: "Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη"
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 328
Προέλευση: “ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Συλλογή: "Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη"
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 328
Προέλευση: “ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Συλλογή: "Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη"
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 328
Προέλευση: “ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Συλλογή: "Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη"
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 328
Προέλευση: “ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Συλλογή: "Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη"
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 328
Προέλευση: “ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Συλλογή: "Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη"
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 328
Προέλευση: “ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Συλλογή: "Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη"
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 328
Προέλευση: “ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη"
Συλλογή: "Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη"
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 0155
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 016
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 01
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 0330
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 0333
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 0435
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 0440
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 04
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 06A
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 06C
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: 080
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Αριθμός αντικειμένου συλλογής: Ο15
Προέλευση: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Συλλογή: Συλλογή Παναγιώτη Κ. Λασκαρίδη
Ψαρόβαρκες στο φεγγαρόφωτο
Η συνύπαρξη ανθρώπου και θάλασσας είναι μια σχέση ζωής εδώ και χιλιάδες χρόνια και σ’ αυτούς τους δρόμους της θάλασσας συναντήθηκαν η ναυτοσύνη, το εμπόριο, οι τέχνες, οι πολιτισμοί και οι παραδόσεις των λαών. Η χρησιμότητα των φάρων ακόμα και στους αμύητους στα ναυτικά πράγματα είναι αυτονόητη, καθώς η μεγάλη δυσκολία στα ταξίδια ήταν ο πλους κατά τη διάρκεια της νύχτας, όταν το σκοτάδι καθιστούσε επικίνδυνη τη ναυσιπλοϊα ακόμη και για τους πιο έμπειρους ναυτικούς. Ο φάρος λοιπόν, με την οποιαδήποτε μορφή του, έδειχνε με ασφάλεια το δρόμο στα πλοία, υποδεικνύοντας στους ναυτικούς που ερχόντουσαν από το ανοικτό πέλαγος σε ποιο σημείο της ακτογραμμής πλησίαζαν, προφυλάσσοντάς τους από τους κινδύνους που υπήρχαν, βράχια, ξέρες, υφάλους κ.λπ.
Η ιστορία των φάρων, όπως και τόσες άλλες, χάνεται κι αυτή στα βάθη των αιώνων, τότε που για πρώτη φορά κάποιος άναψε μια φωτιά σε μια ακτογραμμή για να διευκολύνει τους ναυτιλόμενους. Τα χρόνια περνούσαν και η εμπειρία που είχε αποκτηθεί οδήγησε στο άναμμα της φωτιάς όχι πια στο έδαφος μιας ακτογραμμής αλλά στην κορυφή ενός υψηλού πύργου που κατασκευαζόταν ειδικά για το σκοπό αυτό. Ιστορικός έχει μείνει ένας τέτοιος πυρσός που εγκαταστάθηκε στη νησίδα Φάρος της Αλεξάνδρειας τον 3ο αιώνα π.Χ. Ήταν ένα από τα επτά θαύματα του τότε κόσμου και από το όνομα της νησίδας καθιερώθηκε όλοι οι ναυτικοί πυρσοί να ονομάζονται «Φάροι».
Στους αιώνες που ακολούθησαν πύκνωνε η εγκατάσταση φάρων σε επίκαιρα σημεία των ακτογραμμών ενώ σταδιακά εξελίσσονταν τα υλικά που έδιναν το φως, όπως οι λυχνίες και τα κάτοπτρα, που έκαναν τους φάρους «Τα ανύσταχτα μάτια που ξαγρυπνούσαν για να δείχνουν στα πλοία το δρόμο».
Το ελληνικό Φαρικό Δίκτυο είναι ένα από τα πιο πυκνά στον κόσμο και αυτό οφείλεται στη γεωγραφία της περιοχής. Οι φάροι από αρχιτεκτονικής απόψεως αποτελούν δείγματα μιας αισθητικής που εντυπωσιάζει με την απλότητα της, αποπνέοντας δύναμη και αντοχή απέναντι στον άνεμο και τη θάλασσα.
Βλέποντας έναν οποιοδήποτε φάρο, μπορούμε να σκεφτούμε πόσα θα μπορούσε να μας πει, για τον τόπο που βρίσκεται, τους μοναχικούς ανθρώπους που μοιράστηκαν μαζί του τη ζωή τους και για όλα όσα ήταν μάρτυρας και βέβαια, πόσα πλοία, πόσα φορτία και πάνω απ’ όλα πόσες ανθρώπινες ζωές σώθηκαν επειδή υπήρχε αυτός ο φάρος.
Σήμερα η τεχνολογία προχωρά πλέον με άλματα και ο ναυτιλόμενος διαθέτει πληθώρα προηγμένων τεχνολογικών μέσων, οι φάροι όμως θα συνεχίσουν να υπάρχουν, μνημεία μιας σπάνιας πολιτιστικής κληρονομιάς ενός ξεχωριστού ναυτικού λαού όπως είναι οι Έλληνες.
Σύνταξη λημμάτων - εισαγωγικού κειμένου:
Κωνσταντίνος Μαζαράκης - Αινιάν
Δημήτρης Μπαλόπουλος, Ελληνικό Ινστιτούτο Ναυτικής Ιστορίας (ΕΛ.Ι.ΝΙΣ)
Δημιουργία εφαρμογής:
Γιώργος Λαμπρόπουλος (2monochannels.com)
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: 1885-1888, λάδι σε καμβά, 40,5 Χ 51 εκ. P35
Κατηγορία: Ψάρεμα και ψαρόβαρκες
Σε όλη την παράσταση κυριεύει η απόλυτη γαλήνη και η άπνοια είναι εμφανής. Τα ατάραχα διάφανα νερά της θάλασσας λαμποκοπούν με την αντανάκλαση του πενιχρού φωτός που διαπερνά τον νεφελώδη ουρανό. Δεξιά στο βάθος διακρίνεται μια γυμνή λωρίδα γης και κοντά της σκιαγραφούνται αραγμένες βάρκες και αγκυροβολημένα ιστιοφόρα. Αριστερά, απλώνεται η θάλασσα να χάνεται στον ορίζοντα και ένα μεγάλο ιστιοφόρο με ανοιγμένα τα πανιά, εικονογραφικό χαρακτηριστικό του Βολανάκη, διαφαίνεται να απομακρύνεται.
Χαμηλά στον ουρανό διεσπαρμένοι απανταχού πετούν γλάροι. Στο κέντρο της αναπαράστασης απεικονίζεται με λεπτομερειακές διατυπώσεις μια τράτα και δίπλα της οι φελλοί από τα ριγμένα στη θάλασσα δίχτυα. Κατά μήκος της κουπαστής κρέμονται πανιά και βοηθητικά σκεύη, ενώ στο κατάστρωμα κάθονται τέσσερις ψαράδες, με διαφορετικά καλύμματα κεφαλής. Οι τρεις στο κέντρο συζητούν και ο τρατάρης κρατά τα κουπιά.
Οι χρωματικές διατυπώσεις, με τις ήπιες τονικές διαβαθμίσεις σε συνδυασμό με την απαράμιλλη περιγραφική ικανότητα του Βολανάκη, δημιουργούν στη σύνθεση μια έντονη πλαστικότητα.
Βιβλιογραφία
Μαριλένα Ζ. Κασσιμάτη (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο ποιητής της θάλασσας», κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, Αθήνα 2009, σ. 160, 185
Τάκης Μαυρωτάς (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας», κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών Β&Μ Θεοχαράκη, Αθήνα 2018, σ. 92 (Ψαρεύοντας σε ήσυχα νερά)
Θοδωρής Κουτσογιάννης (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, Νόστος της Θάλασσας. Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», κατάλογος έκθεσης, Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, σ. 42, 126-127
Sotheby’s / London, the Greek Sale, 17/04/2008
Περιγραφή Αντικειμένου: 1885-1890, λάδι σε καμβά, 69x95 εκ. P32
Κατηγορία: Ψάρεμα και ψαρόβαρκες
Το ψάρεμα με δίχτυα στα ανοιχτά της θάλασσας φιλοτέχνησε ο Βολανάκης, για μια ακόμα φορά, με το δικό του αναγνωρίσιμο ύφος και σύμφωνα με όλους τους ακαδημαϊκούς κανόνες της Σχολής του Μονάχου. Οι αυθόρμητες πινελιές είναι ανύπαρκτες, η ατμόσφαιρα είναι σαγηνευτική, η προοπτική άψογη, η εντύπωση αισθητηριακή, η ποιητική διάθεση έκδηλη, η σύνθεση είναι απόλυτα αρμονική και αισθητά θεατρική. Η ανθρώπινη παρουσία μπορεί να είναι περιορισμένη αλλά έχει σημαίνοντα ρόλο στην παράσταση, γιατί δημιουργεί ένα αίσθημα πραγματικότητας και ανταγωνίζεται τον εμφατικά τονισμένο θαλάσσιο χώρο.
Τα επιμέρους εικονογραφικά στοιχεία της ζωγραφικής απόδοσης χαρακτηρίζονται από τη μοναδική αφηγηματική δεξιότητα και την έντονα περιγραφική διάθεση του ζωγράφου.
Κάτω από το χρυσόφαιο φως του ουρανού και καταμεσής της γαλαζοκίτρινης επιφάνειας της απέραντης θάλασσας εμφανίζεται αραγμένη αρόδο μια αλιευτική λέμβος με δεμένα τα πανιά. Πάνω στο κατάστρωμα τρεις ψαράδες τραβούν τα δίχτυα προς το πλοίο και πίσω τους ένας άλλος ψαρεύει. Στο βάθος του ορίζοντα διακρίνεται μέρος της στεριάς και ένα μοναχικό ιστιοφόρο να απομακρύνεται.
Βιβλιογραφία
Μαριλένα Ζ. Κασσιμάτη (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο ποιητής της θάλασσας», κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, Αθήνα 2009, σ. 155, 184 (τίτλος: «Μαζεύοντας τα δίχτυα», χ.χ.)
Τάκης Μαυρωτάς (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας», κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών Β&Μ Θεοχαράκη, Αθήνα 2018, σ. 90
Θοδωρής Κουτσογιάννης (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, Νόστος της Θάλασσας. Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», κατάλογος έκθεσης, Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, σ. 124-125
Bonham’s /London, The Greek Sale, 13/12/2007
Περιγραφή Αντικειμένου: Scrimshaw: Τέχνη των φαλαινοθηρών
Χρονολόγηση: 19ος αιώνας
Υλικό: Δόντια φάλαινας
Διαστάσεις: 18 εκ.
Χαρακτηριστικά: Απεικονίζεται το πορτρέτο ενός μέλους της βασιλικής οικογένειας της Χαβάης ντυμένο ως Ευρωπαίος, ενώ υπάρχει η εγχάρακτη επιγραφή "Bark Galveston Honolulu 1871".
Ως Σκρίμσο (Scrimshaw) καλούμε τα φιλοτεχνημένα οστά, συμπεριλαμβανομένων οδόντων, φαλαινών ή άλλων θηλαστικών, ελεφάντων για παράδειγμα. Αδιευκρίνιστης ετυμολογίας, ο όρος "σκρίμσο" συναντάται για πρώτη φορά στα 1826, στο ημερολόγιο του πλοίου "Κατά τύχη" (By Chance), για να περιγράψει ακριβώς τα εν λόγω κομψοτεχνήματα. Έκτοτε θεωρείται ο πιο δόκιμος για τη συγκεκριμένη καλλιτεχνική έκφραση.
Αρκετά δημοφιλή από τα μέσα του 18ου έως τα τέλη του 19ου αιώνα, τα σκρίμσο κατέχουν ιδιαίτερη θέση στη ναυτική ιστορία και τέχνη, πρωτίστως λόγω της χάραξής τους, ζωγραφικής ή σκαλιστής. Κάποια λιγότερο λεπτομερή, άλλα πολύ παραστατικά, τα σκρίμσο είναι καλλιτεχνήματα μοναδικής ιστορικής σημασίας.
Δείγματα ιστορικότητας κοινωνικών στρωμάτων τα οποία σπάνια αφήνουν τα ίχνη τους στο χρόνο, τα σκρίμσο συντελούν στην ανασύνθεση του ιστορικού ιστορικού ιστού "από κάτω" (bottom-up approach). Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι συνθήκες που ευνόησαν τη συγκεκριμένη τεχνική ήταν η διαθεσιμότητα μεγάλων ποσοτήτων πρώτης ύλης, αλλά πολύ περισσότερο η ανάγκη για καλλιτεχνική δημιουργία, για έκφραση, και φυσικά ο διαθέσιμος χρόνος των πληρωμάτων των φαλαινοθηρικών κατά τα πολύμηνα ταξίδιά τους.
Τι κι αν οι χαράκτες δεν θα γίνουν ποτέ γνωστοί; Η θεματολογία που επέλεγαν και η κομψότητα ακόμα και των πιο 'ατελών' δειγμάτων, συμπληρώνουν ένα τμήμα της ναυτικής ιστορίας αλλά και της καλλιτεχνικής δραστηριότης της πρώιμης νεοτερικότητας, για το οποίο δύσκολα θα αντλούσαμε πληροφορίες. Είτε πρόκειται για απεικονίσεις πλοίων και σκαφών, είτε για τα ίδια τα κοίτη, είτε για απεικονίσεις ναυτικών ή και αγαπημένων προσώπων ή ακόμα και συμβόλων "αγάπη", "ελευθερία", "μη με λησμονείς" κ.ο.κ., τα θέματα είναι πλήρως εναρμονισμένα με την εποχή. Ειδικά ως προς το τελευταίο, οι κάρτες αντίστοιχης θεματολογίας (forget me not) που κυκλοφορούσαν στην Αγγλία είναι χαρακτηριστικές.
Τα σκρίμσο έχουν απασχολήσει εδώ και δεκαετίες τους ιστορικούς. Υπάρχουν αρκετές δημοσιεύσεις και εμπεριστατωμένοι κατάλογοι. Η συγκεκριμένη χάραξη συνεχίζεται, αλλά όχι φυσικά σε οστά φαλαινών ή άλλων θηλαστικών! Η χρήση αυτών των υλικών έχει απαγορευτεί παγκοσμίως.
Το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη διαθέτει μία από της πλουσιότερες συλλογές σκρίμσο στην Ελλάδα. Εδώ παρουσιάζονται ορισμένα ενδεικτικά δείγματα. Πιο συγκεκριμένα:
Α, Β, Γ, Δ, Ε. κλπ. (αναφορά στις διαστάσεις, υλικό, χάραξη και ένθετες παραστάσεις: εμπρόσθια και οπίσθια όψη).
Περιγραφή Αντικειμένου: Βαρογράφος
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αιώνα
Υλικό: Ξύλο, μπρούντζος
Διαστάσεις: 25,5x14,5 εκ.
Χαρακτηριστικά: Περιστρεφόμενος κύλινδρος υπενδεδυμένος με χαρτί πάνω στο οποίο ακίδα εγγράφει τη βαρομετρική πίεση.
O Βαρογράφος καταγράφει τη βαρομετρική πίεση με την πάροδο του χρόνου σε μορφή διαγράμματος. Το ευαίσθητο στην πίεση στοιχείο είναι ένας αεροστεγής μεταλλικός κύλινδρος με λεπτά τοιχώματα από τον οποίο έχει αφαιρεθεί ποσότητα αέρα. Καθώς η ατμοσφαιρική πίεση αυξάνεται, ο κύλινδρος συρρικνώνεται, ενώ όταν η ατμοσφαιρική οπίεση μειώνεται, ο κύλινδρος εκτείνεται. Με κατάλληλη σύνδεση, η κίνηση του κυλίνδρου μεταφέρεται σε ακίδα στην οποία έχει τοποθετηθεί μελάνι. Καθώς ο επικαλυμένος με χαρτί κύλινδρος στρέφει και η ακίδα ανεβοκατεβαίνει, διαγράφεται με αργό ρυθμό μια γραμμή που δείχνει τις αλλαγές της ατμοσφαιρικής πίεσης.
Ο Βαρογράφος καθιερώθηκε τον 17ο αιώνα, και μέχρι τα τέλη του εικοστού αιώνα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πρόβλεψη του καιρού στα πλοία. Σήμερα ο βαρογράφος έχει αντικατασταθεί από σύγχρονες ηλεκτρονικές συσκευές πολύ πιο ακριβείς.
Περιγραφή Αντικειμένου: Δείκτης θέσης - Ναυτιλιακό όργανο του Βρετανικού Ναυαρχείου, κατασκευής Cary, London
Χρονολόγηση: αρχές 19ου αιώνα
Υλικό: Ορείχαλκος
Διαστάσεις: 49,5 εκ.
Χαρακτηριστικά: Aποτελείται από έναν ορειχάλκινο βαθμονομημένο κύκλο και τρεις βραχίονες, εκ των οποίων ο ένας είναι σταθερός (στις 0 μοίρες στην κλίμακα), ενώ οι άλλοι δύο μπορούν να κινούνται γύρω από τον κύκλο και να έχουν βίδες στερέωσης. Η κλίμακα κυμαίνεται από 0 έως 360 μοίρες, με υποδιαιρέσεις 0,5 μοιρών.
Περιέχεται σε ξύλινη θήκη, η οποία περιέχει επίσης άξονες επέκτασης για κάθε έναν από τους βραχίονες. Ο «δείκτης θέσης» κυρίως χρησιμοποιείται στην παράκτια ναυσιπλοΐα αλλά και στην υδρογραφία γενικότερα.
Ο «δείκτης θέσης» είναι ένας τύπος μοιρογνωμονίου και χρησιμοποιείται για την αποτύπωση σε ναυτικό χάρτη των παρατηρούμενων γωνιών από γνωστά σημεία της στεριάς.
Ο «δείκτης θέσης» χρησιμοποιείται για τον καθορισμό της θέσης ενός πλοίου (στίγμα) από οριζόντιες γωνίες μεταξύ δύο ή περισσότερων αντικειμένων ή γεωγραφικών χαρακτηριστικών επι της ξηράς. Η μέτρηση των γωνιών γίνεται από ένα άλλο ναυτιλιακό όργανο που λέγεται «εξάντας». Οι γωνίες με τη βοήθεια του δείκτη θέσης σχεδιάζονται στον ναυτιλιακό χάρτη και έτσι προσδιορίζεται η θέση (στίγμα) του πλοίου αλλά και για τη χαρτογράφηση των ακτογραμμών.
Ο συγκεκριμένος δείκτης θέσης κατασκευάστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα από τον Γουίλιαμ Κάρυ (William Cary (1759–1825)). O Κάρυ ήταν Άγγλος κατασκευαστής επιστημονικών οργάνων. Εκπαιδευμένος υπό τον Jesse Ramsden, παρήγαγε πολυάριθμα επιστημονικά όργανα, όπως μηχανικές αριθμομηχανές, όργανα μέτρησης, τηλεσκόπια, μικροσκόπια, εξοπλισμό πλοήγησης και έρευνας. Τα όργανα του Γουίλιαμ Κάρυ χρησιμοποιήθηκαν σε όλο τον κόσμο. Μετά το θάνατό του, η επιχείρησή του συνέχισε να κατασκευάζει ναυτιλιακά όργανα μέχρι τα μέσα του 19ου αι.
Περιγραφή Αντικειμένου: Επιτραπέζιο οπτικό τηλεσκόπιο 3 ιντσών της εταιρείας Newton & co.
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αιώνα
Υλικό: Μπρούντζος
Διαστάσεις: 70 εκατοστά μήκος
Χαρακτηριστικά: Διαθέτει τρίποδο από το ίδιο υλικό κατασκευής
Το τηλεσκόπιο των μέσων του δέκατου ένατου αιώνα προοριζόταν για παρατήρηση των ουρανίων σωμάτων. Με αυτό τα ουράνια σώματα μεγεθύνονται και γίνεται δυνατή η παρατήρηση άλλων, που με γυμνό μάτι είναι αόρατα. Κάθε τηλεσκόπιο διαθέτει το συγκλίνοντα αντικειμενικό σύστημα, (που μπορεί να είναι απλός ή σύνθετος φακός ή κοίλο κάτοπτρο), μέσω του οποίου περνά η πραγματική εικόνα των παρατηρούμενων σωμάτων και το προσοφθάλμιο σύστημα (συγκλίνον ή αποκλίνον) το οποίο σχηματίζει το φανταστικό είδωλο του αντικειμένου το οποίο και βλέπουμε.
Περιγραφή Αντικειμένου: Θήκη οργάνων σχεδίασης-ναυτιλίας του κατασκευαστή Charles Silberrad
Χρονολόγηση: Ελεφαντόδοντο, ατσάλι, ορείχαλκο
Υλικό: Μπρούντζος, ξύλο
Διαστάσεις: Ύψους 18,5 εκ
Χαρακτηριστικά: Διαθέτει Θήκη οργάνων σχεδίασης σε κυλινδρικό σχήμα. Τα όργανα που τοποθετούνταν συνήθως ήταν χάρακας από ελεφαντόδοντο, ναυτικός διαβήτης, μολύβι κ.α
Τα όργανα που χρησιμοποιούσαν οι ναυτιλόμενοι για σχεδίαση στους χάρτες ήσαν πάντοτε ακριβά. Πέραν της ανάγκης να φυλάσσονται και να μεταφέρονται με ασφάλεια, οι αξιωματικοί του ναυτικού συγκροτούσαν την προσωπική τους συλλογή τέτοιων οργάνων και ως μέσον προσωπικής επίδειξης. Πέρα λοιπόν από χρηστικούς λόγους, αυτά αποτελούσαν και ένδειξη κύρους και επαγγελματισμού του ιδιοκτήτη, οι οποίοι τα φύλαγαν μέσα σε περίτεχνες ακριβές θήκες.
Αρχικά οι θήκες είχαν χωρίσματα για συγκεκριμένα όργανα. Καθόσον όμως ο κάθε χρήστης ήθελε όργανα της επιλογής του, αργότερα οι θήκες (όπως του εκθέματος) ήταν ελεύθερες εσωτερικά.
Ο κατασκευαστής, Charles Silberrad διατηρούσε επιχείρηση κατασκευής οπτικών οργάνων στο Λονδίνο κατά την περίοδο 1799 μέχρι τον θάνατό του το 1834. Ειδικεύτηκε στα μικροσκόπια και τα οπτικά όργανα, συμπεριλαμβανομένων των σύνθετων μικροσκοπίων Culpeper-Type, τηλεσκοπίων και βαρόμετρων. Κατασκεύαζε επίσης όργανα σχεδίασης – ναυτιλίας.
Περιγραφή Αντικειμένου: Καμπάνα του βρετανικού πυρηνικού υποβρυχίου HMS Splendid
Χρονολόγηση: 1979
Υλικό: Επιχρωμιωμένο ατσάλι
Διαστάσεις: 25,5 εκ.
Χαρακτηριστικά: Υπάρχουν αρκετά δυσανάγνωστα ονόματα στο εσωτερικό της καμπάνας
Η πυρηνική ενέργεια για πρόωση πλοίων και υποβρυχίων έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ακριβή και επικίνδυνη για το περιβάλλον οπότε δεν έχει εφαρμοσστεί παρά μόνο σε μεγάλα πλοία και υποβρύχια των πολεμικών ναυτικών κάποιων χωρών που διαθέτουν την τεχνολογία. Το μεγάλο πλεονέκτημα που παρέχει η πυρηνική ενέργεια στα πολεμικά πλοία είναι η απεριόριστη πρακτικά εμβέλεια δράσης τους. Τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια μπορούν να παραμείνουν σε κατάδυση για διαστήματα της τάξης μερικών μηνών με μόνη ανάγκη ανεφοριασμού σε τρόφιμα ανά κάποιους μήνες. Αυτό τους επιτρέπει να κινούνται στους ωκεανούς διατηρώντας αφάνεια και μην επιτρέποντας τη στοχοποίηση τους από τα όπλα του αντιπάλου. Καθίστανται έτσι εξαιρετικές μονάδες εκτόξευσης πρώτου πυρηνικού πλήγματος ή αποτροπής εκδήλωσης πρώτου πλήγματος από τον αντίπαλο καθώς θα εξαπολύσουν δεύτερο πλήγμα έχοντας επιβιώσει αλώβητα από το πρώτο κύμα πυρηνικής επίθεσης.
Tο HMS Splendid παραγγέλθηκε στις 26 Μαΐου 1976 ως έκτο και τελευταίο υποβρύχιο της κλάσης Swiftsure. Από την ένταξή του στο Βρετανικό στόλο το 1979 έως τον παροπλισμό του το 2004, συμμετείχε σε πολλές επιχειρήσεις στις οποίες συμμετείχαν βρετανικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο. Το 1982 συμμετείχε στον πόλεμο των Φώκλαντ. Το Splendid ήταν ένα από τα πρώτα υποβρύχια που έφτασε στα νησιά, φτάνοντας στα μέσα Απριλίου. Τον Νοέμβριο του 1998, το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό απέκτησε την αρχική επιχειρησιακή ικανότητα για τον αμερικανικής κατασκευής πύραυλο κρουζ Tomahawk με την ανάπτυξη του πυραύλου στο Splendid. Λίγους μήνες αργότερα, το 1999 έλαβε μέρος στον πόλεμο του Κοσσόβου, εκτοξεύοντας βλήματα Tomahawk εναντίον Σερβικών στόχων, όπως και το 2003 κατά τον πόλεμο εναντίον του Ιράκ. Το 2004 παροπλίστηκε στο Plymouth.
Περιγραφή Αντικειμένου: Μαγνητική πυξίδα κατασκευής Ντεντ (Dent) .
Χρονολόγηση: 19ος αιώνας
Υλικό: Μπρούντζος, ξύλο
Διαστάσεις: Ύψος 35,5εκ.
Χαρακτηριστικά: Μαγνητική πυξίδα τεταρτοκυκλικού ανεμολογίου υγρού τύπου Ντέντ (Dent), αναρτημένη με στήριγμα που επιτρέπει την περιστροφή της γύρω από έναν άξονα ο οποίος παραμένει πάντοτε κατακόρυφος. Το στήριγμα αυτό αποτελείται από 3 ορθογώνιους άξονες περιστροφής και επιτρέπει σε ένα αντικείμενο που είναι τοποθετημένο στο εσωτερικό του να παραμείνει οριζόντιο ανεξάρτητα από την περιστροφή της στήριξής του. Διαθέτει αξεσουάρ που περιλαμβάνουν λυχνία κεριών, κλείστρο σκίασης και καπάκι για το πάνω φως.
Σε ένα πλοίο, τα γυροσκόπια, οι πυξίδες του πλοίου, οι σόμπες, ακόμη και οι θήκες ποτών χρησιμοποιούν τέτοια συστήματα ανάρτησης για να διατηρούνται όρθια σε σχέση με τον ορίζοντα καθώς το σκάφος παίρνει κλίσεις.
Ο μηχανισμός αυτός ανάρτησης που χρησιμοποιείται για πυξίδες ονομάζεται ανάρτηση τύπου Καρντάνο (Cardano) από τον Ιταλό μαθηματικό και φυσικό Τζερόλαμο Καρντάνο (Gerolamo Cardano,1501–1576) που την περιέγραψε λεπτομερώς. Η συσκευή όμως είναι γνωστή από την αρχαιότητα, καθώς περιεγράφηκε για πρώτη φορά τον 3ο αι. π.Χ. από τον Φίλωνα τον Βυζάντιο.
Η μαγνητική πυξίδα ήταν το όργανο που έδωσε σημαντική ώθηση στη ναυτιλία, αφού επέτρεψε την τήρηση σχετικά ακριβούς πορείας, μέρα και νύκτα, χωρίς να βασίζεται σε ορατά σημεία της ξηράς ή των αστερισμών τη νύκτα.
Η πυξίδα διαθέτει ένα δίσκο ανάγνωσης, το ανεμολόγιο, με υποδιαιρέσεις και συμβολισμούς. Το ανεμολόγιο αυτό ενσωματώνει τη μαγνητική βελόνα της πυξίδας και στρέφεται μαζί της.
Υπάρχουν περιφερειακά και τεταρτοκυκλικά ανεμολόγια, υποδιαιρεμένα σε μοίρες, βαθμούς, ρόμβους κ.λπ. Πιο συγκεκριμένα, το ανεμολόγιο είναι ένας δίσκος που αναπαριστά τον ορίζοντα, η περιφέρεια του οποίου υποδιαιρείται από 0° έως 359° και φέρει δύο διαμέτρους κάθετες από τις οποίες η μία δείχνει τη μεσημβρινή γραμμή με άκρα τα σημεία του ορίζοντα Β (Βορράς) και Ν (Νότος) και η άλλη τη γραμμή του πρώτου καθέτου με άκρα τα σημεία του ορίζοντα Α (Ανατολή) και Δ (Δύση).
Το 1890 το Βρετανικό Ναυαρχείο ζήτησε από τέσσερις κατασκευαστές (Lilley, Reynolds, Hughes και Dent) να υποβάλουν μια πυξίδα σκάφους κατάλληλη τόσο για ατμό όσο και για πανιά. Το μοντέλο που προσέφερε ο Dent ήταν πυξίδα υγρού τύπου, δηλαδή ο δίσκος του ανεμολογίου αντί να στηρίζεται σε κατακόρυφο άξονα, έπλεε ελεύθερα σε υγρό (οινόπνευμα) μειώνοντας στο ελάχιστο τις τριβές και επιτυγχάνοντας με αυτό τον τρόπο μέγιστη ακρίβεια. Η πυξίδα τύπου Ντέντ επικράτησε εκείνης του Λόρδου Kelvin που ήταν στεγνού τύπου, δηλαδή χωρίς υγρό, και εφαρμόστηκε στα βρετανικά πλοία από το 1892, παραμένοντας σε υπηρεσία μέχρι το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Περιγραφή Αντικειμένου: Ναυτικό Χρονόμετρο εντός ασφαλούς θήκης
Χρονολόγηση: Μέσα 19ου αι
Υλικό: Καντράν από γυαλισμένο ορείχαλκο και μπλε ατσάλινους δείκτες. Βρίσκεται μέσα σε ξύλινη θήκη
Διαστάσεις: 26 εκ.
Χαρακτηριστικά: Είναι ακόμα λειτουργικό
Το ναυτικό χρονόμετρο είναι ένα ρολόι ακριβείας που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της θέσης του πλοίου με αστρονομική ναυτιλία. Ως αστρονομική ναυσιπλοΐα ή αστρονομική ναυτιλία χαρακτηρίζεται γενικά η μέθοδος κατά την οποία η ασφαλής πλεύση και κατ΄ επέκταση το γεωγραφικό στίγμα ενός πλοίου προσδιορίζεται από την παρατήρηση ουρανίων σωμάτων. Η αστρονομική ναυτιλία διαφέρει από την ακτοπλοΐα στο ότι ο προσδιορισμός του στίγματος γίνεται με τη βοήθεια ουράνιων σωμάτων αντί για σημεία ξηράς και, επίσης, στο ότι εφαρμόζεται στην ωκεανοπλοΐα, δηλαδή σε πλεύσεις πολύ μακριά από ακτές. Κύρια όργανα που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ήσαν οι αστρολάβοι και αργότερα οι τετράντες που πολύ σύντομα αντικαταστάθηκαν από τους εξάντες οι οποίοι χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Η θέση κάθε παρατηρητή πάνω στη Γη ορίζεται από το γεωγραφικό πλάτος και το γεωγραφικό μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος είναι παράλληλες «φέτες» της Γης, που μπορούμε να φανταστούμε ως παράλληλα επίπεδα προς τον ισημερινό. Έτσι το Πλάτος ενός τόπου μπορεί να είναι από μηδέν αν βρίσκεται στον ισημερινό μέχρι 90 μοίρες Βόρειο ή Νότιο αν βρίσκεται στους πόλους. Το γεωγραφικό μήκος είναι κυκλικές τομές πάνω στην Γήινη επιφάνεια που ορίζονται από τους Πόλους και τον τόπο του παρατηρητή. Η έναρξη μετρήσεων των μεσημβρινών έχει αυθαίρετα οριστεί η θέση του μεσημβρινού του αστεροσκοπείου του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. ‘Ετσι το Μήκος ενός τόπου μπορεί να λάβει τιμές από μηδέν έως 180 μοίρες Ανατολικό ή Δυτικό ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Το γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή μετράται με τον εξάντα ακριβώς το μεσημέρι, κατά τη Μεσημβρινή διάβαση του ήλιου, δηλαδή όταν ο ήλιος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της τροχιάς του στον ουρανό. Η γωνία (ύψος) του ήλιου από τον ορίζοντα κατά τη μεσημβρινή του διάβαση, διορθωμένη με πίνακες ανάλογα με τη μέρα του έτους, ορίζει το ακριβές γεωγραφικό πλάτος του παρατηρητή.
Για τη μέτρηση του Γεωγραφικού μήκους τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Παρότι για λόγους ευκολίας μετράμε το χρόνο χωρίζοντας τη Γη σε ώρες ζώνης, στην πραγματικότητα ο ήλιος μεσουρανεί σε κάθε τόπο σε διαφορετικό χρόνο, ανάλογα με το μεσημβρινό που διέρχεται από τον τόπο αυτό. Το χρονόμετρο χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του γεωγραφικού μήκους συγκρίνοντας το μέσο χρόνο Γκρίνουιτς (GMT) και το χρόνο στην τρέχουσα τοποθεσία που βρίσκεται ο παρατηρητής κατά την παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων. Όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα, ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, καθώς η ακριβής γνώση του χρόνου σε ένα μακρύ θαλάσσιο ταξίδι ήταν ζωτικής σημασίας για την ακριβή ναυτιλία χωρίς ηλεκτρονικά ή επικοινωνιακά βοηθήματα. Το πρώτο αληθινό χρονόμετρο που μπορούσε να διατηρήσει την ακρίβεια σε διάστημα πολλών ημερών πάνω σε πλοίο που κουνιέται με τον κυματισμό, ήταν το έργο ζωής ενός ανθρώπου, του Gohn Harrison που διήρκεσε 31 χρόνια επίμονων πειραματισμών και δοκιμών που έφεραν επανάσταση στη ναυτική (και αργότερα εναέρια) πλοήγηση.
Περιγραφή Αντικειμένου: λάδι σε καμβά, 45x74,5 εκ. P31
Κατηγορία: Πέλαγος
Μια φρεγάτα με όρτσα τα πανιά διασχίζει τη φουρτουνιασμένη θάλασσα. Το ιστιοφόρο σκάφος γέρνει έντονα και τα κύματα αφρίζουν και χτυπάνε με ορμή σε έναν βραχώδη όγκο. Όλη η παράσταση έχει έναν έντονα δραματικό χαρακτήρα. Παντού επικρατεί ένα βαθυκύανο χρώμα, σε ουρανό και θάλασσα, ενώ το ολόγεμο φεγγάρι λάμπει πίσω από τον νεφελώδη ουρανό. Το φως της σελήνης αντανακλά στην αγριεμένη υγρή επιφάνεια και πάνω στους ιστούς, τις αρματωσιές, τις στραλιέρες (τα τριγωνικά πανιά) και τις παρειές, ενώ η υπόλοιπη παράσταση είναι έντονα σκιερή. Η σύνθεση είναι εξαιρετικά ισορροπημένη.
Ο Βολανάκης αγαπούσε ιδιαίτερα να ζωγραφίζει νυχτερινά τοπία και τα απέδιδε πάντα με μια ιδιαίτερα δραματική ατμόσφαιρα. Χρησιμοποιούσε τις χρωματικές τονικότητες για να μπορεί να εκφράσει περισσότερο την αντίθεση μεταξύ φωτός και σκότους, λάμψης και σκιάς. Σε όλες τις περιόδους της καλλιτεχνικής του ζωής φιλοτέχνησε έργα με τις αντανακλάσεις του φεγγαρόφωτου και το βαθύ σκοτάδι της νύχτας. Είναι προφανές ότι η δυσκολία της ζωγραφικής αφήγησης, με ελάχιστη χρωματική γκάμα και τις συνεχείς εναλλαγές στον σκιοφωτισμό αποτελούσε μια πρόκληση για τον έμπειρο ζωγράφο να αποδείξει τις καλλιτεχνικές δεξιότητές του.
Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά έργα του Βολανάκη με νυχτερινά τοπία: από την περίοδο 1869-1875 «Το νυχτερινό ψάρεμα» της Συλλογής Στ. Στρέιτ, από την περίοδο 1891-1895 «Νύχτα στο λιμάνι του Πειραιά», Συλλογή Αδελφών Παπαλεξανδρή (52x103 εκ.), από την περίοδο 1896-1907 «Το Νυχτερινό» της Τράπεζας της Ελλάδος (78x1,35 εκ.), «Το Νυχτερινό» της Εθνικής Πινακοθήκης, (27x41 εκ.), «Το Νυχτερινό» της Συλλογής Κουτλίδη (24x44 εκ.), και μια σειρά έργων με θέμα «Νυχτερινές πυρπολήσεις», της Συλλογής Κουτλίδη, Κωνσταντινίδη, Φραγκίδη. Στη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη ανήκουν τα έργα: «Η φρεγάτα στο φεγγαρόφωτο», «Το λιμάνι του Βόλου με φεγγαρόφωτο» (1890-1895), «Το λιμάνι του Βόλου με φεγγαρόφωτο» (1895-1900), «Νυχτερινή Θαλασσογραφία», «Το νυχτερινό», «Ψάρεμα με πυροφάνι», «Το λιμάνι του Βόλου τη νύχτα», «Το πυροφάνι», «Ψαρόβαρκες στο φεγγαρόφωτο».
Βιβλιογραφία
Κατάλογος έκθεσης, «Κωνσταντίνος Βολανάκης (1837-1907), Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, 2003, σ. 69
Μαριλένα Ζ. Κασσιμάτη (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο ποιητής της θάλασσας», κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, Αθήνα 2009, σ. 168, 185
Ιωάννης Παλούμπης, «Τα σκαριά του Βολανάκη», κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, Αθήνα 2009, σ. 59-68
Τάκης Μαυρωτάς (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας», κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών Β&Μ Θεοχαράκη, Αθήνα 2018, σ. 98
Θοδωρής Κουτσογιάννης (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, Νόστος της Θάλασσας. Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», κατάλογος έκθεσης, Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, σ. 162-163
SoTheby’s / London, The Greek Sale, 14/11/2007
Περιγραφή Αντικειμένου: λάδι σε καμβά, 48x78 εκ. P38
Κατηγορία: Ψάρεμα και ψαρόβαρκες
Μια νυχτερινή θαλασσογραφία πλημμυρισμένη στα θαμπά χρώματα του φεγγαρόφωτου έχει φιλοτεχνηθεί με τις αναγνωρίσιμες ρεαλιστικές διατυπώσεις του Βολανάκη. Οι πενιχρές φωτεινές ακτίνες καθρεφτίζονται στα γαλήνια νερά και δημιουργούν υδάτινες αντανακλάσεις και παίγνια σκιοφωτισμού. Μία ακόμη χαρακτηριστική σύνθεση του ζωγράφου, με την απέραντη θάλασσα να απλώνεται με όλο της το μεγαλείο, σε όλο το πλάτος του πίνακα και γύρω της τα ιστιοφόρα να ταξιδεύουν σε διάφορα μήκη και πλάτη, ενώ σε ένα μόνον σημείο γίνεται και εικονογραφική αναφορά στην παράκτια ζώνη. Το κυρίως θέμα, όπως πάντα, διαδραματίζεται στο κέντρο της εικόνας και εδώ αφορά το ψάρεμα τη νύχτα. Μια ιστιοφόρα ψαρόβαρκα με τέσσερις ψαράδες απεικονίζεται λεπτομερώς με όλη της την αρματωσιά, τα άλμπουρα, τις αντένες, τα πανιά, τα σκοινιά, μέχρι και το πάνινο κάλυμμα τού καταστρώματος. Δίπλα της, ένας ψαράς προσπαθεί να την προσεγγίσει κωπηλατώντας όρθιος σε μια βάρκα. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το έντονο φως της λάμπας του αλιευτικού, που προσελκύει το βλέμμα του θεατή και κλέβει την παράσταση.
Βιβλιογραφία
Μαριλένα Ζ. Κασσιμάτη (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο ποιητής της θάλασσας», κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, Αθήνα 2009, σ. 154
Τάκης Μαυρωτάς (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας», κατάλογος έκθεσης, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών Β&Μ Θεοχαράκη, Αθήνα 2018, σ. 99
Θοδωρής Κουτσογιάννης (επιμέλεια), «Κωνσταντίνος Βολανάκης, Νόστος της Θάλασσας. Έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», κατάλογος έκθεσης, Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, σ. 180-181
Sotheby’s/London, The Greek Sale, 17/04/2008
Όποιος θέλει να καταλάβει τη ζωή του φαροφύλακα πρέπει να ξεκινήσει διαβάζοντας πως πήρε το όνομα του ο Φάρος της Παραπόλας. Η Βελοπούλα είναι ένα μικρό ακατοίκητο νησάκι στο Μυρτώο πέλαγος, κοντά στην Σπετσοπούλα, που πάνω της χτίστηκε το 1884 ένας πέτρινος φάρος 10 μέτρων. Το νησάκι γρήγορα πήρε και ένα νέο όνομα, Παραπόλα, που του το έδωσαν οι φαροφύλακες. Όλα ξεκίνησαν όταν τους δύσκολους μήνες του χειμώνα όταν ερχόταν το φαρόπλοιο που έστελνε η Υπηρεσία Φάρων, το οποίο με επιδέξιους χειρισμούς επιχειρούσε να δέσει στους απότομους βράχους για να ξεφορτώσει τρόφιμα και προμήθειες. Οι φαροφύλακες παρακολουθούσαν από ψηλά με αγωνία τη διαδικασία πρόσδεσης φωνάζοντας ρυθμικά «παρ’ απ’ όλα…παρ’ απ’ όλα», γνωρίζοντας ότι η επιβίωσή τους στον ερημικό φάρο εξαρτιώταν από ό,τι θα τους άφηνε το φαρόπλοιο.
Οι φαροφύλακες είναι φιγούρες μοναχικές, άνθρωποι ιδιαίτεροι, πραγματικοί ερημίτες, παράλληλα όμως αφωσιωμένοι στο καθήκον και στην κοινωνική προσφορά.
Αποτελούσαν μια ξεχωριστή κοινωνική ομάδα που ζούσε στο απομονωμένο περιβάλλον του φάρου, σε συνθήκες σκληρές, με προβλήματα επικοινωνίας, αντικειμενική δυσκολία εκπλήρωσης ακόμα και στοιχειωδών ατομικών αναγκών και βέβαια χωρίς βοήθεια όταν κάποιο πρόβλημα υγείας εμφανιζόταν.
Ο φαροφύλακας κάθε πρωί ύψωνε τη Σημαία, μέρος μιας αυτονόητης τελετουργίας για όλα τα στελέχη του Ναυτικού και η καθημερινότητα επαναλαμβανόταν. Καθαριότητα και συντήρηση του φάρου και μικροεπισκευές όπου απαιτούντο. Η οικογένεια που έμενε μαζί του, κυρίως τα καλοκαίρια, δεμένη και αυτή με τον φάρο, συνεισφέρει στη συντήρησή του και μοιράζεται το αίσθημα ευθύνης με τον πατέρα φαροφύλακα. Το φαγητό λιγοστό, στο πνεύμα μιας υποτυπώδους οικιακής οικονομίας που έτσι κι αλλιώς στις έρημες βραχονησίδες και στα ακρωτήρια δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική.
Έτσι πέρναγε η μέρα τους περιμένοντας να ανάψουν το φανάρι μόλις πέσει ο ήλιος. Και το αναμμένο φανάρι ήταν και η απόδειξη ότι κι αυτοί ήταν εκεί. Κάπου εκεί γινόταν και η υποστολή της Σημαίας και το ξενύχτι ξεκίναγε καθ΄λως έπρεπε να είναι σίγουρος ότι όλα πηγφαίνουν καλά με το φάρο και τα κιαράβια θα μποριούν να περνούν με ασφάλεια.
Το επάγγελμα του φαροφύλακα έχει περιβληθεί από την παγκόσμια λογοτεχνία με έναν μανδύα ρομαντισμού. Αυτό όμως πολύ απέχει από τη σκληρότητα της δουλειάς τους.
Οι φαροφύλακες, αυτοί οι «ταπεινοί εργάτες της θάλασσας», όπως τους ονόμαζε ο αντιναύαρχος και εμπνευστής του ελληνικού φαρικού δικτύου Στ. Λυκούδης, σίγουρα δεν γνώρισαν την αναγνώριση που τους άξιζε και με αυτό το παράπονο έμειναν.
Η επιστημονική ονομασία του είναι Esox Lucius. Είναι ένα είδος λούτσου που συναντάται στις ψυχρές βόρειες θάλασσες, στις Βρετανικές Νήσους και την Ιρλανδία, στη Βόρεια Ευρώπη και στον Καναδά. Ζει σε περιοχές μικρής αλατότητας, όπως κοντά σε Δέλτα ποταμών. Το συνηθισμένο μέγεθος ενήλικου ψαριού είναι περι τα 50 εκατοστά, έχουν όμως βρεθεί και ψάρια ως και ενάμισι μέτρο μήκος. Διαθέτει μυτερό κεφάλι και πολύ κοφτερά δόντια. Είναι δεινός κυνηγός μικρότερων ψαριών. Είναι εύγευστο αλλά έχει πάρα πολλά λεπτόμακρα κόκαλα που αφαιρούνται πολύ δύσκολα. Όταν πιαστεί στο αγκίστρι δίνει μεγάλη μάχη με εντυπωσιακά άλματα έξω από το νερό. Για το λόγο αυτό η αλιεία του αποτελεί διαδεδομένο σπόρ μεταξύ των ερασιτεχνών που ψαρεύουν αυτό το είδος μόνο για να το ελευθερώσουν μόλις το πιάσουν. Χρειάζεται όμως προσοχή, καθώς τα δόντια του είναι πολύ μυτερά. Ψάρια του είδους αυτού, κατά το 19ο αιώνα συχνά βαλσαμώνονταν και επιδεικνύονταν ως απόδειξη της δεινότητας του ερασιτέχνη ψαρά που τα είχε πιάσει.
Η συνύπαρξη ανθρώπου και θάλασσας είναι μια σχέση ζωής εδώ και χιλιάδες χρόνια και σ’ αυτούς τους δρόμους της θάλασσας συναντήθηκαν η ναυτοσύνη, το εμπόριο, οι τέχνες, οι πολιτισμοί και οι παραδόσεις των λαών. Η χρησιμότητα των φάρων ακόμα και στους αμύητους στα ναυτικά πράγματα είναι αυτονόητη, καθώς η μεγάλη δυσκολία στα ταξίδια ήταν ο πλους κατά τη διάρκεια της νύχτας, όταν το σκοτάδι καθιστούσε επικίνδυνη τη ναυσιπλοϊα ακόμη και για τους πιο έμπειρους ναυτικούς. Ο φάρος λοιπόν, με την οποιαδήποτε μορφή του, έδειχνε με ασφάλεια το δρόμο στα πλοία, υποδεικνύοντας στους ναυτικούς που ερχόντουσαν από το ανοικτό πέλαγος σε ποιο σημείο της ακτογραμμής πλησίαζαν, προφυλάσσοντάς τους από τους κινδύνους που υπήρχαν, βράχια, ξέρες, υφάλους κ.λπ.
Η ιστορία των φάρων, όπως και τόσες άλλες, χάνεται κι αυτή στα βάθη των αιώνων, τότε που για πρώτη φορά κάποιος άναψε μια φωτιά σε μια ακτογραμμή για να διευκολύνει τους ναυτιλόμενους. Τα χρόνια περνούσαν και η εμπειρία που είχε αποκτηθεί οδήγησε στο άναμμα της φωτιάς όχι πια στο έδαφος μιας ακτογραμμής αλλά στην κορυφή ενός υψηλού πύργου που κατασκευαζόταν ειδικά για το σκοπό αυτό. Ιστορικός έχει μείνει ένας τέτοιος πυρσός που εγκαταστάθηκε στη νησίδα Φάρος της Αλεξάνδρειας τον 3ο αιώνα π.Χ. Ήταν ένα από τα επτά θαύματα του τότε κόσμου και από το όνομα της νησίδας καθιερώθηκε όλοι οι ναυτικοί πυρσοί να ονομάζονται «Φάροι».
Στους αιώνες που ακολούθησαν πύκνωνε η εγκατάσταση φάρων σε επίκαιρα σημεία των ακτογραμμών ενώ σταδιακά εξελίσσονταν τα υλικά που έδιναν το φως, όπως οι λυχνίες και τα κάτοπτρα, που έκαναν τους φάρους «Τα ανύσταχτα μάτια που ξαγρυπνούσαν για να δείχνουν στα πλοία το δρόμο».
Το ελληνικό Φαρικό Δίκτυο είναι ένα από τα πιο πυκνά στον κόσμο και αυτό οφείλεται στη γεωγραφία της περιοχής. Οι φάροι από αρχιτεκτονικής απόψεως αποτελούν δείγματα μιας αισθητικής που εντυπωσιάζει με την απλότητα της, αποπνέοντας δύναμη και αντοχή απέναντι στον άνεμο και τη θάλασσα.
Βλέποντας έναν οποιοδήποτε φάρο, μπορούμε να σκεφτούμε πόσα θα μπορούσε να μας πει, για τον τόπο που βρίσκεται, τους μοναχικούς ανθρώπους που μοιράστηκαν μαζί του τη ζωή τους και για όλα όσα ήταν μάρτυρας και βέβαια, πόσα πλοία, πόσα φορτία και πάνω απ’ όλα πόσες ανθρώπινες ζωές σώθηκαν επειδή υπήρχε αυτός ο φάρος.
Σήμερα η τεχνολογία προχωρά πλέον με άλματα και ο ναυτιλόμενος διαθέτει πληθώρα προηγμένων τεχνολογικών μέσων, οι φάροι όμως θα συνεχίσουν να υπάρχουν, μνημεία μιας σπάνιας πολιτιστικής κληρονομιάς ενός ξεχωριστού ναυτικού λαού όπως είναι οι Έλληνες.